10 haftalık bir kedi yavrusu edindiğinizde, aile planlaması konusunu düşünmezsiniz. Ama en geç 5 ila 7 ay sonra o küçük masum hayvancığın yetişkin bir dişi ya da erkek kedi haline dönüştüğünü görürsünüz.
Dişi kedi ilk kızgınlığını yaşarken, ağlayarak ve miyavlayarak bir erkek kedi istediğini belirtir, hiç olmadığı kadar sokulganlaşır, sırtüstü yuvarlanır ve onu artık evin içinde tutmak çok zordur.

Erkek kediler ise koku dolu erkekliklerini keşfe derler. Bölgelerinin ve hatta yaşadıkları evin içinde stratejik olarak önem taşıyan köşeleri işaret ler ve bizim de tepkimizi çekerler.

Yetişkin olmuş bir kedi ile birlikte yaşamak insandan büyük hoşgörü ister. Bu da pek çok kedi sahibinin önemli bir karar vermesine yol açar : kısır laştırma.

Oysa aile içindeki uyumsuzluklar aslında sorunun çok küçük bir parçası. Esas kedinin dışarıya çıkmasına ve istediği gibi yaşamasına izin verildiğ inde sorunlar ciddileşir. Aile planlaması artık kesinkes ele alınması gereken bir konudur. Aksi takdirde yaklaşık 60 gün sonra yeni yavru kedileriniz olur. Erkek kedi sahiplerinin işi bu bakımdan biraz daha kolay, çünkü randevuların so nuçlarını düşünmek zorunda değiller. İstenilmeyen yeni minikler konusundaki sorun larla dişi kedi sahipleri uğraşmak zorunda.

İlk kızgınlık başladığında bunu fark etmemek mümkün değil. Bu durumun ne zaman meydana geleceği ise kedinin ı rkına, doğduğu aya ve yaşam koşullarına bağlı. Siyamlar gibi doğulu kediler da­ ha erken gelişirken, İranlı gibi uzun tüylülerde du­rum tam aksidir. Onların cinsel olgunluğa erişmesi bazen 12, hatta 18 ay sürebilir. Kedinin burcu bile gelişimi üzerinde etki eder: Sonbaharın son ayların da doğmuş olan kediler 3-4 aylık olduklarında ilk kızgınlıklarını yaşayabildikleri halde, henüz tam olarak yetişkin sayılamazlar. Bunun nedeni, ilk baharda artan ışığın uyarıcı etkisidir. Kış ke diciklerinde ise kızgınlık ancak 12-14. ayda görü lebilir, yani bir ilkbahar sonra.

Köpekten farklı olarak dişi kedide çok sayıda kızgınlık dönemi (5-7) peş peşe gelir. Dişi kedi üst ü ste birkaç defa çiftleşmeye hazır olur. Kedilerin aşk yaşamında en önemli sezon Şubat'tan Nisan ortasına kadardır. Ama yazın ve sonbahar başların da da yeni dönemler oluşabilir.

Ev içinde yaşayan kediler mevsimsel ışık değ işikliklerine çok maruz kalmazlar, ancak yapay ışık bile hormon dengesini etkileyebilir. Bu yüzden onlar tüm yıl boyunca kızgınlık dönemleri yaşaya bilirler.


KEDİLERDE KIZGINLIK DÖNEMİ

Kızgınlık dönemi 1-3 hafta sürer, bu da dişinin bir erkeği bulup bulmamasına bağlıdır. ilk 1-3 gün kediler daha çok idrar yapar, sonra davranış değiş iklikleri başlar . Kafasını insanın avucuna koyması , ve sırt üstü yuvarlanmak gibi , 2-3 gün sonra kedi çiftleşmeye hazırdır. Kızgınlık döneminin ilk günle rinde kedi çok farklı davranış, ama henüz erkeğin yaklaşmasına izin vermez. Kur yapar davetkar bir ş ekilde kuyruğunu yana kaldırır, ama erkeğin en ufak bir yaklaşımında tokat atar ve kaçar. Kızgınlık ancak en üst düzeye ulaştığında bir ya da daha çok sayıda erkek ona sokulabilir. Çiftleşme ile yumurtlama oluşur ve bu şekilde kızgınlık noktalanır. Tek başına yaşayan bir ev kedisinde yumurtlama oluş maz, onun yerine yumurta baloncuğu geri gider.

1-3 hafta sonra dönem yeniden başlar. Kedi bu durumdan ötürü sıkıntı çekiyorsa ya da sahibinin sinirleri geriliyorsa – veteriner hekim yumurtlamayı ilaçlarla da sağlayabilir. Bu şekilde çoğu zaman, yeni bir kızgınlık dönemi başlayıncaya kadar birkaç haftalık bir süre geçer. Ancak bu her zaman başvurulacak bir çare olmamalıdır.

İsteniyorsa, çiftleşme mevsiminin bitiminde ke­ di kısırlaştırılabilir. Kızgınlığı hormon tedavileri ile de önlemek mümkündür.

DOĞUM KONTROL HAPI

Bir başka çare olarak hayvana doğum kontrol hapı verilebilir. Hormon ilaçları ile kızgınlık döne mi tümüyle önlenebildiği gibi ertelenebilir de örneğ in, kedi bir yarışmaya katılacak ise.

İlk kızgınlıkta bu ilaçlar kullanılmamalıdır. İlaç tedavisi ikinci kızgınlık döneminde başlayabilir, veteriner hekiminiz bu konuda sizi bilgilendirecektir. Kedi yavruladıysa doğumdan bir hafta sonra ilaçlara başlanabilir. Her hafta ilaç vermek istemiyorsanız bir veteriner hekime iğne yaptırabilirsiniz. Ama yıllar süren bir hor­ mon tedavisi de önerilmez. Çünkü hormonlar kemik iliğine ve bağışıklık sistemine ciddi zararlar verirler. Kesinlikle yeni yavru kedicikler istemediğinizden eminseniz, kısırlaştır mayı düşünmelisiniz.


KISIRLAŞTIRMA OPERASYONU

Kısırlaştırma operasyonu dişilerde rahim ve her iki yumurtalığın alınması ile yapılmaktadır. Erkeklerde aynı işlem her iki testisin alınması ile yapılmaktadır. Dişilerde tek yumurtalığın bırakılması artık terk edilmiştir. Tek yumurtalığı kalan kediler kızgınlık göstermekte ve çiftleşebilmektedirler. Tek yumurtalığın kalması bırakılan bu yumurtalığın kistleşmesine hatta tümörleşmesine eden olabilmektedir. En sağlıklı yöntem her iki yumurtalığın ve rahmin alınması işlemidir.


KISIRLAŞTIRMA İÇİN DOĞRU ZAMAN

Çoğu veteriner hekim, bu ameliyat için dişi ve erkek kedinin yetişkin olması gerektiği kanısında dırlar. Bu nedenle de özellikle ırk kedilerde doğru bir zaman vermek mümkün değildir. Siyam kedisi 5 aylıkken bile tam olarak yetişkin olabilir, bazı başka ı rk kediler ise ancak 2 yaşına geldiklerinde tam er ginliğe erişirler. En iyisi kediciğiniz 12 haftalık olup ilk aşıları yapılırken bunu veteriner hekiminizle konuş maktır.

Ameliyat edilmeden önce bir dişi kedinin yavrulamış olması şart değildir. Yapılmış araştırmalarda ergenlikten önce kısırlaştırılmış dişi kedilerde ergenlikte kısırlaştırılmış olanlara göre ne fiziksel nede psikolojik bir fark gözlenmemiştir. Ergenlikten önce kısırlaştırılmış erkek kedilerde ise alt üriner sistem sendromunda artış gözlenmiştir. Bunun sebebi ise erkek cinsel organının yeterince gelişmemiş olmasıdır. Amerika'da 1987 yılında 100.000 kısırlaştırılmış kedi üzerinde yapılmış üç ayrı araştırmanın sonuçları yayınlandı. Bu araştırmalara göre, ergen lik öncesi ve ergenlik sonrası kısırlaştırılmış, kedil­ erde ne bedensel ne de davranışsal farklılıklar gözlenmedi. Araştırma sonucuna göre kısırlaştırılmış kediler daha uzun yaşıyor. 14 yaşındaki kısırlaştırılmış bir ev kedisi, 7 yaşındaki bir sokak kedisi kadar diridir.


ÇİFTLEŞMENİN TEHLİKELİ SONUÇLARI

İstenilmeyen yavrular, sorunun sadece bir tane si. İ kincisi, enfeksiyon tehlikesi. Çünkü evlilik paz arı aynı zamanda pek çok enfeksiyon hastalığının da ana alışveriş bölgesi, özellikle FIV ve FeLV. Üs telik çapkın erkek kediler sık sık kavgalara bulaştık larından enfeksiyon kapma ve taşıma riskleri de da­ ha fazladır. FeLV etkenine karşı aşı vardır ama FIV'e karşı ise yoktur.

Kedisini ev içinde tutulanlarda bu sorun yok. Ama bahar duygularının uyanması ile birlikte, erkek ve dişi kedi dışarıya çıkmak isterler. Dolayısıyla bu dönemlerde özellikle dikkatli olmak gerekir.